Patiënten met borstkanker komen toe met 40 procent minder bestralingen. Eén extra bestraling met een hoge dosis (boost) volstaat in plaats van de gebruikelijke vijf lager gedoseerde boostbestralingen. Met deze nieuwe aanpak hoeven de patiënten veel minder naar het ziekenhuis te gaan. Dat blijkt uit een studie van Iridium Netwerk, het grootste radiotherapienetwerk van België.
De meeste ziekenhuizen werken bij radiotherapie nog met vijf tot zelfs vijftien gewone dosissen en vijf tot acht boostdosissen. De eenmalige boostbestraling na een borstsparende operatie werkt even goed als de standaardbehandeling met vijf boostbestralingen. De resultaten van de studie werden vorige maand (december 2024) voorgesteld op het grootste internationale congres over borstkanker (San Antonio Breast Cancer Symposium, SABCS). Jaarlijks krijgen meer dan 11.000 vrouwen in België borstkanker. 70 procent daarvan wordt bestraald.
Wereldprimeur
Iridium Netwerk is het eerste radiotherapienetwerk ter wereld dat werkt met vijf gewone dosissen en één in plaats van vijf boostdosissen. Met de nieuwe aanpak hebben patiënten met borstkanker waarbij geen klieren zijn aangetast nog maar zes bestralingen nodig: vijf gewone dosissen voor de hele borst en één boost op de regio waar de tumor zat.
De boostdosis is qua hoeveelheid straling ongeveer vijf keer sterker dan de vijf boostbestralingen met een lagere dosis. De patiënt krijgt dus dezelfde dosis, maar dan sneller. Op het moment van de kankerdiagnose heeft 60 tot 75 procent geen aangetaste klieren.
Bij Iridium Netwerk krijgen jaarlijks 1.200 patiënten met borstkanker bestraling. Twee op de drie daarvan (ongeveer 800 patiëntes) hebben een boost nodig. Doordat de boost wordt teruggebracht tot één keer, hoeven zij voor de boost nog maar 800 keer naar het ziekenhuis te gaan in plaats van 4.000 keer.
Patiëntes even tevreden, geen verschillen in bijwerkingen en zelfde uitzicht borst
Prof. dr. Philip Poortmans van Ziekenhuis aan de Stroom en Iridium Netwerk:
“De conclusie van onze studie is duidelijk: een eenmalige boostbestraling is voor de patiënten even doeltreffend en veilig als de standaardbehandeling met vijf boostbestralingen. De cosmetische resultaten (= hoe de borst eruit ziet na de bestralingen) zijn vergelijkbaar. De patiëntes waren even tevreden en meldden geen verschillen in bijwerkingen.”
De studie beoordeelde het uitzicht van de behandelde borst op drie manieren. Dat gebeurde door de patiënte, de arts en een computerprogramma. Geen van de scores lieten een verschil zien tussen de versneld gegeven boostbestraling en de standaard boostbestraling.
Prof. dr. Mélanie Machiels van Ziekenhuis aan de Stroom en Iridium Netwerk:
“Deze innovatieve methode vermindert aanzienlijk de belasting voor de patiënten en vergroot hun comfort. Zo hebben ze minder bestralingen nodig, en dus ook minder verplaatsingen naar en bezoeken aan het ziekenhuis. Belangrijkst van al is dat de hoge zorgstandaard behouden blijft.”
132 patiëntes gevolgd
Voor de ULTIMO-studie volgden prof. dr. Melanie Machiels en prof. dr. Philip Poortmans 132 patiëntes met borstkanker. Na overleg met verschillende specialisten werd bekeken of deze vrouwen na de bestraling van de volledige borst ook een bijkomende boost nodig hadden. Wanneer dat het geval was, kregen de vrouwen willekeurig ofwel vijf gewone boostdosissen ofwel één boost met een hoge dosis.
66% patiënten met borstkanker bestraald
Gemiddeld hebben ongeveer twee op de drie patiënten met borstkanker na een operatie (= de heelkundige verwijdering van de tumor) radiotherapie nodig. Het percentage hangt af van het type ingreep. Bij een borstsparende ingreep is dat 97 procent, na een borstamputatie is dat 26 procent.
Bestraling (of radiotherapie) beschadigt het genetische materiaal van de bestraalde tumorcellen. Kankercellen hebben minder mogelijkheden dan gewone cellen om die schade te herstellen. Een bestraling neemt gemiddeld enkele minuten in beslag. Door de controles bij de bestraling ligt de patiënt tien à vijftien minuten op de bestralingstafel.
Meestvoorkomende kanker
Borstkanker is veruit de meest voorkomende kanker bij vrouwen. In 2022 kregen 11.192 vrouwen in België de diagnose van borstkanker (bron: cijfers Belgisch Kankerregister). In de meeste gevallen gaat het om een vroegtijdige vorm van kanker. Die kan behandeld worden met een operatie (borstsparende ingreep of borstamputatie). De operatie kan aangevuld worden met bestraling en/of een behandeling met systemische therapie (chemotherapie, hormonale therapie en/of immuuntherapie).
Over Iridium Netwerk
Iridium Netwerk is het grootste radiotherapienetwerk van België. Het bundelt zeven ziekenhuizen uit Antwerpen en het Waasland en is de enige aanbieder van radiotherapie voor de drie ziekenhuisnetwerken in de regio Antwerpen-Waasland: ZAS (Ziekenhuis aan de Stroom), HELIX en MIRA. Het werkingsgebied van het Iridium Netwerk omvat meer dan 1,5 miljoen inwoners. Het hoofdkwartier bevindt zich in ZAS Augustinus.
In 2024 voerde Iridium Netwerk meer dan 6.000 behandelingen met radiotherapie uit, waarvan 1.200 voor borstkanker. Dat is een op de zeven patiënten in Vlaanderen.