Pijn bij kinderen
Pijn is niet alleen een onplezierige en subjectieve ervaring maar in de eerste plaats een signaal van het lichaam dat er iets misloopt.
Pijn kan het genezingsproces vertragen. Zo kan pijn ervoor zorgen dat je kind minder goed slaapt, minder eet, geen zin heeft om te spelen of gewoon stiller en humeurig is.
- Emoties, angst en stress
- Persoonskenmerken
- Pijnervaringen uit het verleden
- Opvoeding
- Socio-culturele achtergrond
- Baby’s hebben geen pijn.
- Kinderen hebben minder pijn dan volwassenen.
- Een kind dat stil in een hoekje zit, heeft geen pijn.
- Door pijn te behandelen, maskeer je de symptomen en dat staat een goede diagnosestelling in de weg.
- Men moet kinderen zo weinig mogelijk pijnmedicatie geven omwille van de nevenwerkingen.
- Pijnmedicatie mag pas worden gegeven, als de pijn heel hevig is.
- Een suppo is de beste pijnstilling voor kinderen.
- Pijn hoort er nu eenmaal bij.
- Alle pijnstillers mogen gebroken, geplet of opgelost worden.
Hoe meten we pijn bij kinderen?
Om pijn goed te kunnen behandelen, moet het eerst duidelijk zijn hoe ernstig de pijn is. Om dat te weten, gaan we pijn ‘meten’. De ‘FLACC’, ‘gezichtjesschaal’ en ‘CAS’ zijn de meest gebruikte, kindvriendelijke, pijnmeetschalen in ons ziekenhuis.
Je kind geeft zelf een score (auto-evaluatie)
De beste manier om pijn te meten is aan het kind zélf te vragen hoeveel pijn het heeft. Alleen het kind weet hoe erg de pijn is. Daarom gebruiken we voor grotere kinderen de ‘gezichtjesschaal’ of ‘CAS’.
Het is belangrijk dat ook jouw kind leert werken met de ‘gezichtjesschaal’ of ‘CAS’, zodat de arts en de verpleegkundigen de pijn van je kind snel kunnen behandelen of erger wordende pijn kunnen voorkomen.
De gezichtjesschaal bestaat uit 6 verschillende gezichtjes. Het eerste gezichtje komt overeen met ‘geen pijn’, het laatste gezichtje komt overeen met ‘heel veel pijn’. Aan het kind wordt gevraagd het gezichtje aan te duiden dat overeenkomt met zijn pijnbeleving.
De CAS (Colour Analogue Scale) is een pijnlat met een rode driehoek. Daarbij moet het kind een schuivertje naar boven of beneden bewegen. De onderkant van het latje komt overeen met ‘geen pijn’; de bovenkant met ‘heel veel pijn’. Aan de achterkant kan de verpleegkundige een score aflezen die de pijnscore van je kind weergeeft.
Kleine kinderen (baby’s, kleuters) kunnen nog niet spreken of zich vaak nog niet (goed) uitdrukken. Ze laten zien dat ze pijn hebben door te huilen of een pijnlijk gezichtje te trekken of door te wrijven of duwen waar het pijn doet.
Door observatie van een aantal gedragingen kan de verpleegkundige een score geven aan de pijn van je kind:
- Face = gezicht
- Legs = benen
- Activity = activiteit
- Cry = huilen
- Consolability = troostbaarheid
Hoe kunnen we pijn bij kinderen voorkomen en behandelen?
Pijnbehandeling met medicatie
Als pijn gediagnosticeerd is (intensiteit, locatie, aard …) kan de arts een aangepaste pijnbehandeling voorschrijven.
Pijn kan verlicht of onderdrukt worden met medicatie. We dienen de medicatie op vaste tijdstippen toe, zolang het nodig is.
Pijnmedicatie kan op verschillende manieren toegediend worden afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de pijn. De arts beslist welke medicatie op welke manier wordt toegediend.
Het is belangrijk dat je aan de verpleegkundigen en artsen laat weten of de pijnmedicatie helpt. Hoe langer je wacht met het melden van pijn, hoe moeilijker het is om de pijn goed te bestrijden.
Pijnbehandeling zonder medicatie
Behalve medicatie bestaan er ook andere middelen of technieken die kunnen bijdragen tot de verlichting van pijn bij kinderen.
Het is belangrijk dat je kind goed weet wat er gaat gebeuren.
Een goede voorbereiding creëert juistere verwachtingen en neemt de spanning en angst weg. Er bestaan veel leuke boekjes die je kunnen helpen bij de voorbereiding van je kind. Enkele voorbeelden:
- Lucas en de slaapdokter - Boonen S. en Vangehuchten B. - Uitgeverij Clavis.
- Nijntje in het ziekenhuis - Bruna D. - Uitgeverij Mercis.
- Muis in het ziekenhuis - Cousins L. - Uitgeverij Leopold.
Je kind afleiden kan ervoor zorgen dat het minder bewust is van angst en pijn. Bij kleinere kinderen helpt het vaak om voor te lezen, te spelen of naar televisie te kijken. Grotere kinderen vinden soms afleiding in lezen, muziek of computerspelletjes.
Kinderen voelen zich veel veiliger als hun ouders in de buurt zijn en kunnen het best door hun ouders worden getroost en gesteund. Straal rust en vertrouwen uit. Als je zelf angst of onrust toont, kan je ongewild de angst en onrust bij je kind versterken.
- Koudetherapie (bijvoorbeeld ijs) vermindert ontstekingsverschijnselen en zwelling.
- Warmtetherapie (bijvoorbeeld hot-pack, kersenpitje …) en massage hebben een spierontspannende werking.
Hoe kunnen we pijn en angst voorkomen tijdens een onderzoek of behandeling?
Een verdovende zalf op pleister gebruiken we om de huid te verdoven bij een prik: bloedafname, infuus, aanprikken van een poortkatheter of andere procedures waarbij de huid wordt gepenetreerd. De zalf verdooft de huid, zodat je kind minder pijn heeft en bij een eventuele volgende prik minder angstig zal zijn.
Door de toediening van enkele druppels suikerwater te combineren met het zuigen op een fopspeen, creëert men een pijnstillend effect. Suikerwater mag enkel gebruikt worden om kinderen te kalmeren en te troosten bij een procedure of ingreep.
Dit is een gasmengsel van 50 % lachgas en 50 % zuurstof (Kalinox®). Het wordt via een masker toegediend en gebruikt om angst en pijn te verminderen tijdens een invasieve procedure. Kalinox laat je kind niet slapen, maar zorgt er wel voor dat het zich ontspant, waardoor het onderzoek of de behandeling vlotter kan verlopen.
Hoe pijn behandelen als je kind terug thuis is?
Enkele tips:
- Zorg voor een maximale pijnverlichting, niet alleen door de voorgeschreven medicatie toe te dienen maar ook door comfort en afleiding.
- Dien de medicatie toe zoals voorgeschreven: de juiste medicatie, de juiste dosis, op het juiste tijdstip. Heb je daarover vragen? Contacteer dan de behandelend arts van je kind of het pijnteam voor kinderen.
- Gebruik de beste toedieningswijze voor pijnmedicatie, bij voorkeur geen suppo’s.
- Maak ook thuis gebruik van de juiste pijnschaal om pijn te meten.
Wie is wie in ons team?
- Coördinator: dr. Patricia da Silva - Anesthesie en Reanimatie, Pijngeneeskunde
- Dr. Anemoon Torfs - Anesthesie en Reanimatie
- Dr. Johan Berghmans - Anesthesie en Reanimatie
- Muriel De Vel - pijnverpleegkundige pediatrie: 03 280 49 58
Pijnteam voor volwassenen
Voor volwassenen hebben we een apart pijnteam. Het staat ten dienste van alle volwassen patiënten die in ons ziekenhuis verblijven en hoge pijnscores of complexe pijnproblemen ondervinden.